Of je nu een website beheert, een blog of een webshop hebt: iedereen die iets met websites doet heeft te maken met het auteursrecht. In drie delen bespreken we alle ins en outs van auteursrecht en het gebruik van teksten of beeldmaterialen op jouw website. In dit eerste deel bespreken we de details van de Nederlandse én internationale wetten en vertellen we over de gevaren van auteursrecht-schending voor jou als website-beheerder.
De volgende delen in deze serie:
- Deel 2: 7 veelgehoorde misverstanden over auteursrecht
- Deel 3: Hoe verkrijg je legaal beeldmateriaal voor jouw site?
Wat houdt de Auteurswet in?
De Nederlandse Auteurswet beschermt makers van creatief werk en biedt hen de gelegenheid eigen werk openbaar te maken en te exploiteren. Onder het auteursrecht valt oorspronkelijk werk binnen de letterkunde, wetenschap en kunst. Dat zijn dus niet alleen schilderijen en beeldhouwwerken, maar (vooral als je het hebt over internet) ook illustraties, fotografie en teksten op een website.
Het auteursrecht zorgt ervoor dat de maker van het werk als enige bepaalt wie zijn of haar werk openbaar maakt, via welke kanalen, en onder welke voorwaarden. De maker van een werk (bijvoorbeeld een tekstschrijver of fotograaf) kan anderen door middel van licenties het recht geven het werk óók te gebruiken. Zomaar iets van een ander overnemen en publiceren op je eigen website, kan dus niet. Er is daarvoor toestemming van de maker vereist.
Elk land beschikt over zijn eigen auteurswet of copyright law. Deze kennen onderlinge verschillen, maar ook veel overeenkomsten. Het is lastig met alle wetten tot in detail rekening te houden. Ook is het online niet altijd duidelijk wat de nationaliteit van de maker is (en daarmee onder welke wet diens werk zou vallen). Gelukkig zorgen de overeenkomsten tussen de verschillende wetten ervoor dat met je met de volgende vier simpele punten eigenlijk altijd goed zit:
- Vraag schriftelijk toestemming voorafgaande aan publicatie van een foto of tekst.
- De maker van een werk is vrij om hieraan voorwaarden te verbinden, bijvoorbeeld: een vergoeding, een verplichting tot naamsvermelding, een beperking in de duur van het gebruik (eenmalig, gedurende één jaar, enzovoort) of in het medium (bijvoorbeeld: alleen op internet).
- Auteurswetten verbieden vrijwel altijd ook het aanpassen van een werk. Wil je bijvoorbeeld een foto gebruiken in een banner en is daarvoor beeldbewerking noodzakelijk, dan dien je hier expliciet toestemming voor te vragen. Ook het maken van een uitsnede uit de originele foto is een aanpassing.
- Naamsvermelding is een recht dat bij wet is vastgelegd. Kun je hieraan niet voldoen, dien je dit voor publicatie overeen te komen met de maker.
Hoe hoog is de vergoeding voor een gebruikslicentie?
De vergoedingen die gehanteerd worden, kennen grote verschillen. Voor een hobbyfotograaf zal de vergoeding meestal uiteenlopen van naamsvermelding tot enkele tientjes. Een professionele tekstschrijver, illustrator of fotograaf hanteert meestal andere tarieven, en laat de tarieven vaak afhangen van verschillende zaken. Daaronder vallen bijvoorbeeld:
- Duur van de gebruikslicentie (eenmalig, een jaar, onbeperkt?)
- Gewenste medium (alleen internet, of ook voor drukwerk of zelfs bedrijfsauto’s?)
- Mogelijkheid tot naamsvermelding?
- Wil je het beeld aanpassen of zul je het onaangepast publiceren?
- De gewenste exclusiviteit (voor exclusief gebruik betaal je méér)
Wat als je inbreuk hebt gemaakt op iemands auteursrecht?
Heb je (per ongeluk of uit laksheid) teksten of afbeeldingen van iemand gebruikt zonder dat daarvoor schriftelijke toestemming verkregen was? Dan ben je in overtreding. De rechthebbende kan je hierop aanspreken, verzoeken om een oplossing en/of een schadevergoeding eisen. Opzettelijke schending van het auteursrecht is zelfs een misdrijf. De rechthebbende is verantwoordelijk voor het optreden hiertegen, maar bij grootschalige opzettelijke inbreuk kan zelfs de politie of het Openbaar Ministerie worden ingeschakeld.
Als je wordt aangesproken op inbreuk op het auteursrecht, zul je daarover meestal een brief of e-mail ontvangen. In de meeste gevallen bestaat deze uit een verzoek tot verwijdering en een schadevergoeding, waarbij voor beiden een termijn gesteld is. De rechthebbende is vrij in het bepalen van deze termijnen en de hoogte van de schadevergoeding, maar moet deze wel kunnen onderbouwen.
Een schadevergoeding zal meestal bestaan uit:
- De gebruikelijke vergoeding die je anders ook voor een licentie had moeten betalen
- Eventueel een extra vergoeding voor het onrechtmatig gebruik
- Eventueel een extra vergoeding wanneer naamsvermelding ontbreekt
- Eventueel een extra vergoeding wanneer het beeld zonder toestemming van de maker bewerkt is tot een nieuw beeld
- Eventueel een extra vergoeding wanneer publicatie zorgt voor waardevermindering van het origineel, bijvoorbeeld in het geval van vrij werk van een kunstenaar dat volledig binnen het beheer van de maker in beperkte oplages geëxploiteerd had moeten worden
Wanneer een maker verzoekt om betaling van een schadevergoeding, heb je als ontvanger altijd de mogelijkheid daarop te reageren met een schikking. In veel gevallen staan makers daar positief tegenover, maar moet de schikking wel in balans zijn met de gebruikelijke licentievergoeding. Immers: als de schikking lager wordt dan het bedrag dat je oorspronkelijk zou moeten hebben betaald voor gebruik, loont inbreuk op het auteursrecht en streeft de Auteurswet zijn doel voorbij.
Ik wil wel betalen, maar wil ook het materiaal graag blijven gebruiken.
Of die mogelijkheid bestaat, is aan de maker van de tekst of afbeelding. De schadevergoeding of schikking geldt niet als licentie voor gebruik in de toekomst, maar voor de geleden schade in het verleden. Wanneer een maker verzoekt om verwijdering, zal je aan die vraag in elk geval aan moeten voldoen. Eventueel kun je alsnog informeren naar een gebruikslicentie.
Ik ben niet van plan om de maker tegemoet te komen.
Kies je ervoor niet (binnen de gestelde termijn) te reageren op het verzoek en de schadevergoeding, dan kan de rechthebbende de zaak voor de rechter brengen. Voor het zover is, zal de maker vaak eerst zijn of haar best doen er onderling uit te komen. Verzuim je als gebruiker binnen de gestelde termijn met een oplossing te komen, dan wordt de kans op acceptatie van een schikking wel kleiner.
Verder lezen:
- Deel 2: 7 veelgehoorde misverstanden over auteursrecht
- Deel 3: Hoe verkrijg je legaal beeldmateriaal voor jouw site?
Dit vind je wellicht ook interessant:
Auteursrecht en jouw website (deel 2)
Of je nu een website beheert, een blog of een webshop hebt: iedereen die iets met websites doet heeft te
Auteursrecht en jouw website (deel 3)
Of je nu een website beheert, een blog of een webshop hebt: iedereen die iets met websites doet heeft te
Tags:
auteursrechtGeplaatst in: